Czynniki chroniące dzieci i młodzież przed problemami alkoholowymi

Badania nad czynnikami chroniącymi dzieci i młodzież przed problemami alkoholowymi są niestety mniej liczne. Wraz ze wzrostem wiedzy na temat czynników ryzyka zaczęto też poszukiwać odpowiedzi, co buduje odporność, która zabezpiecza młodego człowieka przed rozwojem problematycznego używania alkoholu. Badacze wyróżnili przykładowe czynniki, które pogrupowali w kategorie:

1. Pierwsza grupa dotyczyła cech indywidualnych, biologicznych i psychologicznych.
2. Druga wiązała się z cechami środowiska rodzinnego, a trzecia z cechami społecznego środowiska pozarodzinnego.

W grupie pierwszej wskazuje się, że przed ryzykiem rozwoju uzależnienia chroni wysoka wrażliwość na negatywne skutki działania alkoholu. Osoby, które po wypiciu małej porcji alkoholu doznają silnych dolegliwości somatycznych, ze względu na te następstwa będą rzadziej sięgały po alkohol.

Wśród czynników psychologicznych zwraca się uwagę, że chroniące jest:

• znajomość i poszanowanie norm i wartości,
• zrównoważony temperament,
• poczucie humoru,
• empatia,
• szacunek dla siebie i innych,
• poczucie odpowiedzialności,
• umiejętności radzenia sobie ze stresem, sytuacjami trudnymi,
• zaangażowanie w praktyki religijne,
• koncentracja na bezpośrednich skutkach spożycia alkoholu,
• stabilne poczucie tożsamości.

Do czynników o charakterze rodzinnym zalicza się:

• silne i pozytywne więzi emocjonalne pomiędzy członkami rodziny,
• tworzenie i utrwalanie niealkoholowych rytuałów rodzinnych,
• ustanawianie jasnych, rozsądnych zasad w rodzinie i ich przestrzeganie,
• otwarty styl komunikowania się oparty na szacunku do drugiej osoby,
• wysoki poziom wzajemnego wsparcia,
• umiejętność korzystania ze wsparcia z zewnątrz,
• zaangażowanie rodziców w życie dzieci,
• współpraca rodziców ze szkołą.

Dodałabym też doświadczanie nazywania problemów, które pojawiają się w rodzinie i rozwiązywania ich w konstruktywny sposób.

Jeśli chodzi o czynniki dotyczące cech środowiska pozarodzinnego wymienia się:

• przynależność dziecka do grupy rówieśniczej preferującej tradycyjne wartości i przynależność do kół zainteresowań,
• doświadczanie wsparcia od innych osób dorosłych (nauczyciele, pedagodzy).

Dodałabym też jak najmniejszy wpływ na rozwój dziecka otoczenia dotkniętego patologiami.

Wymienione przykładowe czynniki chroniące przed rozwojem choroby alkoholowej są też wskazówką do pracy w terapii uzależnień z pacjentami, którzy chcą zdrowieć z nałogu. Analizując historię ich rozwoju uzależniania można dostrzec, że zabrakło w ich życiu doświadczania – działania wyżej wymienionych czynników. Powrót do zdrowia to jakby nadrobienie tych deficytów i „uszycie ochronnego ubranka w rozmiarze dorosłym”, które będzie zabezpieczało przed nawrotem choroby alkoholowej i ułatwiało prowadzenie dobrego, satysfakcjonującego życia.