Proces zdrowienia z uzależnienia. Wyjść z uzależnienia, gdzie i dokąd?

Kiedy ludzie myślą o zerwaniu z nałogiem używają określeń: przestać pić, brać, zerwać z nałogiem, wyjść z tego, wyzwolić się. Dodają czasem, że w tej sprawie trzeba udać się o pomoc, np. na odwyk, na terapię, do terapeuty, grup samopomocowych, czasem mają na myśli konkretną osobę, która pokonała uzależnienie.

Okazuje się, że dla osoby, która ma problem to nie lada wyzwanie, aby zrobić pierwszy krok, a potem robić kolejne.

Dzisiaj napiszę na czym polega powrót do zdrowia z uzależnienia i co to znaczy wyjść z nałogu. Zdrowienie to nie tylko życie w abstynencji od środka, od którego człowiek był uzależniony, ale dużo więcej, choć abstynencja jest tu warunkiem. Zatem głównym celem na początku staje się nauczenie się wytrwania w abstynencji. Niezbędne jest zrozumienie w jakiej sytuacji człowiek się znalazł, że ma problem i wypracowania motywacji do zmiany. Na początku powrót do zdrowia obciążony jest pewnymi trudami. Trzeba rozstać się ze środkiem. Uświadamianie sobie strat, krzywd, zniszczeń związanych ze skutkami nałogu bywa bolesne. Trudne relacje z bliskimi są źródłem przykrych emocji, nieraz do opanowania.

Jednocześnie człowiek stara się wziąć odpowiedzialność za siebie, konsekwencje swojego wcześniejszego postępowania (np. obszar relacji z rodziną finanse, praca zawodowa, poprawa zdrowia). I wtedy brakuje czasem umiejętności, nawyków potrzebnych do trzeźwego życia. Pomaga w tym terapia, gdzie można się tego nauczyć.

Wyzwaniem jest też stawienie czoła reakcjom otoczenia na zachodzące zmiany, a reakcje mogą być różne – wyśmiewanie, ironia, niedowierzanie, unieważnianie na różne sposoby. Przede wszystkim należy nauczyć się przeżywać to wszystko bez znieczulacza, nałogowych zachowań. Zdrowienie zatem to wypracowanie nowego sposobu myślenia, przeżywania i konstruktywnego radzenia sobie z życiowymi problemami. Człowiek uczy się innego reagowania na siebie, innych, świat, tak, aby sobie nie szkodzić i innym.

Przytoczę odpowiedzi pacjentów na czym polega zdrowienie:

• abstynencja,
• lepsze samopoczucie fizyczne,
• trzeźwe myślenie,
• inna ocena sytuacji,
• zmiana sposobu myślenia,
• uczestnictwo w terapii, grupach AA,
• akceptacja własnych możliwości, ograniczeń,
• zmiana systemu wartości,
• poprawa w relacjach,
• rozwój osobisty.

Jest to bardzo trafne ujęcie, które rozwinę.

W kontaktach z ludźmi zdrowienie oznacza świadome i celowe budowanie więzi z innymi ludźmi, rezygnowanie z relacji, które są destrukcyjne. To uczenie się otwartości na drugiego człowieka, ale i stawiania własnych granic w kontaktach z innymi.

W obszarze relacji rodzinnych przepracowanie poczucia winy i krzywdy, wypracowywanie nowego układu, aktywne uczestniczenie w życiu rodzinnym (obowiązki, problemy, radości), poprawa komunikacji, otwarte wyrażanie uczuć, dostrzeganie i rozwiązywanie problemów. W kontaktach z dziećmi chodzi o odzyskiwanie z nimi kontaktu i zwiększanie swoich kompetencji wychowawczych.

W sferze zawodowej to odzyskiwanie szacunku i zaufania w środowisku pracy, nietraktowanie pracy w sposób nałogowy. Jeśli chodzi o poprawę zdrowia to powrót do poważnego dbania o własne zdrowie.

Zdrowienie to inny stosunek do siebie. Oznaką pozytywnych zmian jest lepsze rozpoznawanie swoich uczuć i radzenie sobie z nimi w konstruktywny sposób.

Budowanie pozytywnego stosunku do siebie, poznawanie siebie, własnych możliwości i ograniczęń. Rozpoznawanie swoich potrzeb, zasobów, wyznaczanie i realizowanie celów. To przebudowa swoich wartości. To umiejętność nazywania i rozpoznawania problemów i szukania rozwiązań. To
umiejętność określania swoich motywów postępowania.

Jeśli chodzi o stosunek do nałogu, to rezygnacja z nałogowych reakcji, a wypracowanie nowych sposobów radzenia sobie ze stresem, z problemami. Pogodzenie się z tym, że w moim życiu zaistniał problem i należy być czujnym, aby nie nastąpił nawrót. Człowiek musi zbudować sobie swój bezpieczny świat, ale też być świadomy zagrożeń. Innymi słowy nauczyć się żyć normalnie, mimo doświadczeń uzależnienia. Normalnie, wiąże się z akceptacją ograniczeń.

Zdrowienie to rozwój, usuwanie braków i deficytów umiejętności potrzebnych w relacji ze sobą i otoczeniem. To powrót do dobrostanu, zgodnego z własnymi możliwościami, po to, aby mieć dobre życie i cieszyć się nim, a jednocześnie umiejętność pokonywania przeszkód życiowych. To wyjście z nałogu i skierowanie siebie i własne życie na rozwój.

Autor:  Joanna ZBRÓG – Certyfikowany specjalista psychoterapii uzależnień