Uzależnienie opioidowe – jak leki przeciwbólowe mogą zmienić życie w koszmar

Czym są opioidy i ich rodzaje

Opioidy są to substancje naturalne, półsyntetyczne lub syntetyczne działające pobudzająco na receptory opioidowe. Ich głównym zastosowaniem jest niwelowanie bólu, często przewlekłego, a także niekiedy zmniejszanie kaszlu czy hamowanie biegunek. Niektóre z nich występują naturalnie w organizmie i nazywamy je opioidami endogennymi, ich przykładem są endorfiny, dynorfiny oraz enkefaliny. Druga grupa substancji to opioidy egzogenne, czyli opioidowe leki przeciwbólowe. W zależności od siły działania stosowane są w leczeniu bólu o różnym stopniu nasilenia, włączając w to bóle nowotworowe. Opioidy mają niezwykle wysoki potencjał uzależniający, najwięcej osób, które zdecydowały się zgłosić na terapię odwykową do naszego ośrodka aby uwolnić się od opisywanych substancji, za pierwszym razem otrzymało je legalnie od swojego lekarza.

Działanie

Opioidy mają silnie depresyjny wpływ na układ oddechowy, a co za tym idzie, mogą prowadzić do zatrzymania funkcji oddechowych w przypadku przedawkowania. Do szerokiego spektrum działania opioidów zalicza się:

• zanik lub zmniejszenie bólu,
• zanik głodu,
• zaburzenia pamięci i koncentracji,
• senność,
• obojętność emocjonalna,
• spowolnienie oddechu,
• spowolnienie akcji serca,
• niekiedy odczuwanie euforii.

Przy długotrwałym stosowaniu pojawia się chroniczna bezsenność, nerwobóle, koszmary senne, jaśnienie włosów.

Opioidy naturalne

Do tej grupy zaliczamy alkaloidy występujące naturalnie w soku mlecznym pozyskiwanym z niedojrzałych makówek maku lekarskiego, czyli opium. Najważniejsze z nich to morfina, kodeina, tebaina, papaweryna oraz narkotyna. Po obróbce chemicznej możliwe jest uzyskanie z nich opioidów półsyntetycznych.

W powszechnym leczeniu bólu o nasileniu umiarkowanym wybierana jest kodeina, natomiast w przypadku większego bólu – morfina. W Polsce obserwuje się coraz większą liczbę młodych ludzi sięgającą zwłaszcza po kodeinę w celach rozrywkowych. Wynika to z faktu, iż jest łatwo i legalnie dostępna w przeciwieństwie do innych opioidów.

Opioidy półsyntetyczne

Przykładami substancji z tej kategorii są dionina, heroina, hydrokodon, hydromorfon, oksykodon i oksymorfon. Najpowszechniej przepisywanym przez lekarzy lekiem z grupy opioidów półsyntetycznych jest oksykodon. Pomaga na silny ból wynikający między innymi z choroby nowotworowej lub poważnych wypadków.

Niechlubnym zwycięzcą, jeżeli chodzi o liczbę uzależnień notowanych w naszym ośrodku uzależnień jest heroina, która jest pochodną morfiny, działająca 3-5 razy silniej. Nie stosuje się jej aktualnie w lecznictwie w Polsce, jednak są kraje stosujące ją. Przykładowo w Wielkiej Brytanii podawana jest pacjentom w stanie agonalnym. Niestety największy popyt na nią obserwuje się w środowiskach osób uzależnionych, ponieważ jest tańsza od większości opioidów, a jej działanie zdecydowanie silniejsze.

Opioidy syntetyczne

Najwięcej opioidów zostało wyprodukowanych sztucznymi metodami, mają one przeważnie dużo większą moc działania, a co za tym idzie, większy potencjał uzależniający. Wymienione zostaną tylko te najbardziej znane i najczęściej nadużywane, czyli: petydyna, fentanyl, tramadol, buprenorfina i metadon. Dwa ostatnie stosowane są w Polsce oficjalnie podczas terapii substytucyjnych, czyli jako zastępstwo dla innych opioidów dla osób uzależnionych od tych substancji narkotycznych. Najwięcej śmierci wynikających z przedawkowania notuje się za sprawą przyjęcia fentanylu. Jego dawki są tak małe, mierzone w mikrogramach, że ryzyko pomyłki jest niezwykle wysokie.

Przeciwwskazania

Opioidy nie powinny być przyjmowane przez osoby w ciąży, z objawami depresji atypowej czy mających myśli samobójcze. Lekarze są również ostrożni w przypadku przepisywania ich pacjentom, którzy mieli w przeszłości problemy z uzależnieniami.

Uzależnienie

Regularne przyjmowanie opioidów prowadzi do wzrostu tolerancji na nie, rozwija się uzależnienie zarówno fizyczne, jak i psychiczne. Chory odczuwa potrzebę przyjmowania substancji w większych dawkach i częściej niż było to pierwotnie konieczne. Z biegiem trwania uzależnienia osoba zaczyna mieć problem z wywiązywaniem się z obowiązków w pracy, szkole czy w społeczeństwie. Wycofuje się z życia, zaniedbuje wszystko to, na czym dotychczas jej zależało i sprawiało przyjemność. Większość ich myśli skupia się na pozyskaniu i zażyciu narkotyku.

Dużym zagrożeniem dla życia uzależnionych osób jest nie tylko przedawkowanie, ale również możliwość zakupu zanieczyszczonego produktu. Często opioidy, zwłaszcza syntetyczne i półsyntetyczne, sprzedawane są na nielegalnym rynku z domieszkami substancji wzmacniających. Mają one wpływ na ich działanie oraz obniżają koszt produkcji. Ma to katastrofalny wpływ na zdrowie i życie, ponieważ nigdy dokładnie nie wiadomo jaką reakcję wywołają nieznane domieszki.

Bardzo ważne jest jak najszybsze podjęcie terapii w ośrodku terapii uzależnień. Długotrwałe nadużywanie opioidów na stałe rekonstruuje połączenia neuroprzekaźników w mózgu, sprawiając, że powrót do zdrowia staje się coraz trudniejszy. Jest to jednak możliwe, mamy wielu byłych pacjentów, którym się udało. Dzięki odpowiednio dobranej terapii oraz przede wszystkim swojemu samozaparciu, wygrali z uzależnieniem i są obecnie trzeźwi.

Przedawkowanie

Niestety nieodłącznym elementem uzależnienia od opioidów są przedawkowania. Mogą one prowadzić i niestety często prowadzą do śmierci. Początkowymi objawami są: nadmierna senność przechodząca w śpiączkę, zaburzenia oddychania, znaczne spowolnienie pracy serca i zwężenie źrenic. W przypadku pojawienia się tych symptomów należy niezwłocznie wezwać pomoc. W szpitalu lub nawet w drodze do niego, pacjentowi podaje się odtrutkę – nalokson. Jest to również substancja z grupy opioidów, jednak będąc antagonistą receptorów opioidowych, całkowicie znosi działanie przyjętych narkotyków.

Nierzadko pierwsze przedawkowanie “otwiera oczy” osobie uzależnionej i jej bliskim, a co za tym idzie jest impulsem do poszukiwania pomocy i zapisania się na terapię.

Leczenie

Pierwszym krokiem po rozpoczęciu leczenia w ośrodku terapii jest detoks narkotykowy. To trudny, a zarazem ważny etap, ponieważ pozbywamy się z organizmu trucizny, przyjmowanej często latami, walcząc z uzależnieniem fizycznym. Nie jest to koniec leczenia, gdyż po samym detoksie bardzo łatwo wrócić do ponownego używania narkotyków. Na tym etapie chory staje przed wyborem odpowiedniego leczenia dla siebie.

Jedną z terapii, na którą może się zdecydować jest terapia abstynencyjna. Uznaje się ją aktualnie za najskuteczniejszą, jeżeli chodzi o uzależnienie opioidowe. Pacjent uczy się podczas niej technik poznawczych, behawioralnych oraz samopomocy. Dzięki uczestnictwie w zajęciach indywidualnych oraz grupowych, osoba uzależniona z pomocą psychologów zaczyna rozumieć motywy i mechanizm swojego uzależnienia, zyskuje też motywację konieczną do utrzymania trzeźwości po zakończeniu terapii. Założeniem terapii jest całkowite powstrzymanie się od przyjmowania narkotyków podczas jej trwania, a także po pomyślnym zakończeniu.

Drugim sposobem pomocy uzależnionemu jest wcześniej wspomniana terapia substytucyjna. Polega ona na kontrolowanym przyjmowaniu opioidów uznanych za mniej szkodliwe dla zdrowia, czyli metadonu lub buprenorfiny i może trwać nawet przez całe życie. Ma ona oczywiście swoje plusy, jednak największą jej wadą jest uzależnienie organizmu od innej, nie pozostającej bez wpływu na organizm substancji.
W naszym Ośrodku Terapii Uzależnień Nowe Życie proponujemy pacjentom pierwszy rodzaj terapii prowadzący do całkowitego uwolnienia się od uzależnienia. Z doświadczenia wiemy, że jest to jak najbardziej możliwe i zachęcamy wszystkie osoby zmagające się z chorobą do wspólnej pracy nad odzyskaniem swojego szczęśliwego życia. Nigdy nie jest za późno!

Poznaj warunki i ofertę OŚRODKA TERAPII UZALEŻNIEŃ “NOWE ŻYCIE”