Jak pomóc alkoholikowi, który nie chce rozpocząć leczenia swojego nałogu? W jaki sposób go wspierać, gdy rozwiną się u niego zaburzenia depresyjne? Jak się zachowywać, gdy po odwyku wróci do domu? Odpowiadamy na najbardziej nurtujące pytania dotyczące postępowania z osobą uzależnioną od alkoholu.
Jak pomóc alkoholikowi, gdy nie chce się leczyć?
Alkoholizm to przewlekła i bardzo wyniszczająca choroba, której skutki odczuwa zarówno osoba nadużywająca alkoholu, jak i jej rodzina oraz bliscy – partner, dzieci, rodzeństwo czy rodzice. Często cierpią oni równie mocno, co osoba uzależniona i rozwija się u nich tzw. syndrom współuzależnienia.
Polega on na nadodpowiedzielności i nadkontroli względem alkoholika. Bliscy osoby uzależnionej podejmują szereg nieskutecznych – lub wręcz szkodliwych – działań, które tylko z pozoru są wsparciem dla alkoholika. W rzeczywistości odwlekają moment zmierzenia się osoby uzależnionej z konsekwencjami swojego nałogu.
Jeśli i Ty mierzysz się z problemem alkoholowym bliskiej Ci osoby, to z pewnością zastanawiasz się, jak można pomóc alkoholikowi, który nie dostrzega swojego uzależnienia i nie chce podjąć się leczenia. Z pewnością próbowałeś już wielu różnych sposobów, lecz nie przynosiły one żadnych rezultatów lub działały jedynie tymczasowo. Jak więc postępować z osobą uzależnioną, która odmawia terapii, choć ewidentnie wpadła w sidła uzależnienia? I co ważniejsze – jak przekonać alkoholika do leczenia?
Dowiedz się więcej: Leczenie uzależnień
Nie bierz na siebie odpowiedzialności za uzależnienie bliskiej osoby
Nie oddawaj długów, nie tłumacz i nie usprawiedliwiaj alkoholika przed szefem lub znajomymi. Zapomnij o naprawianiu szkód, które wyrządził pod wpływem alkoholu. Nie ratuj go z opresji, w których znalazł się za sprawą nadużywania alkoholu.
Tylko ponoszenie pełnej odpowiedzialności za skutki swojego nałogu może skłonić go do refleksji i dostrzeżenia faktu, że na skutek picia stracił panowanie nad swoim życiem. Uświadomienie mu tego stanowi prawdziwą pomoc dla alkoholika.
Mów otwarcie o problemie alkoholowym
Jak namówić alkoholika na leczenie? Po pierwsze, nie zamiataj nałogu pod dywan – osoba uzależniona jest już w tej kwestii specjalistą. Aby zaczęła rozważać rozpoczęcie leczenia, musi najpierw przyznać, że problem z nadużywaniem alkoholu w ogóle istnieje. Jeśli picie alkoholika stanie się tematem tabu, to trudno będzie skłonić go do terapii. Tylko otwarta rozmowa i komunikowanie faktów może przebić się przez mur zaprzeczania, jaki osoba uzależniona wokół siebie zbudowała.
Nie stosuj gróźb i szantaży emocjonalnych
Alkoholika do leczenia nie zmuszą ani groźby bez pokrycia, ani prośby czy awantury. Takie działania są zupełnie nieskuteczne, bo osoba uzależniona wie, że np. groźba rozwodu czy wydziedziczenia nie zostanie spełniona – padała już zbyt wiele razy.
Szantaże emocjonalne („Jeśli mnie kochasz…”) lub błagalne prośby również nie przyniosą oczekiwanych rezultatów – alkoholizm jest chorobą i nie da się go wyleczyć w taki sposób.
Być może nie wiesz, jak pomóc alkoholikowi przestać pić (nie zawsze jest to bowiem możliwe), ale pamiętaj, że wspomniane zachowania wzbudzają w nim tylko poczucie winy, złość, wyrzuty sumienia i przygnębienie. A warto przypomnieć, że uzależnienie jest chorobą polegającą m.in. na nieumiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami.
Proponuj rozwiązania i oferuj swoje wsparcie
Pomoc alkoholikom bywa niewdzięcznym zadaniem – często odrzucają oni wszystkie możliwe formy leczenia i nie korzystają z proponowanego im wsparcia. To jeden z objawów postępującego nałogu i jego mechanizmów.
Mimo wszystko warto przypominać osobie uzależnionej, że jeśli zdecyduje się na abstynencję i rozpoczęcie leczenia, będziemy ją w tej decyzji wspierać. Wsparcie dla alkoholika i zapewnianie go, że ma na kogo liczyć, jest jedną z bardzo istotnych kwestii w procesie wychodzenia z uzależnienia.
Jak pomóc alkoholikowi przestać pić? Warto podsuwać mu np. ulotki ośrodków leczenia uzależnień, grup samopomocowych AA czy Poradni Zdrowia Psychicznego. Nigdy tak naprawdę nie wiemy, kiedy zdecyduje się skorzystać z podsuniętych mu w ten sposób rozwiązań.
Pamiętajmy również, że prawdziwa pomoc dla alkoholików to umożliwienie im zobaczenia swojego problemu i skutków nadużywania alkoholu.
Rozważ sądowe zobowiązanie alkoholika do leczenia
Dla rodzin i bliskich doświadczających przykrych skutków uzależnienia wyjściem z sytuacji okazuje się także zgłoszenie alkoholika do Gminnej lub Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Może ona skierować do Sądu wniosek o zobowiązanie osoby uzależnionej do leczenia swojego nałogu.
Przeczytaj: Przymusowe leczenie alkoholizmu
Jak pomóc alkoholikowi z depresją?
Alkohol jest silnym depresantem, co oznacza, że w długiej perspektywie jego spożywanie znacząco obniża nastrój. Nie jest prawdą popularny mit o tym, że picie alkoholu poprawia humor i rozwesela – jest to jedynie chwilowe działanie wynikające z jego odhamowującego charakteru. W rzeczywistości, uzależnieniu od alkoholu często towarzyszą zaburzenia depresyjne.
Można podzielić je na dwa rodzaje:
- Depresja pierwotna – gdy alkoholizm staje się niejako skutkiem nieleczonej lub leczonej nieskutecznie depresji. Chory w poszukiwaniu ukojenia i ulgi coraz częściej sięga po alkohol. W krótkim czasie staje się uzależniony, a zaburzenia depresyjne pogłębiają się i przybierają na sile.
- Depresja wtórna – to depresja, którą wywołuje nadużywanie alkoholu. Postępująca choroba alkoholowa prowadzi do zmian w mózgu, które skutkują m.in. chronicznie obniżonym nastrojem. Szacuje się, że wtórna depresja alkoholowa stanowi około 9 na 10 przypadków zaburzeń depresyjnych u osób uzależnionych.
Zaburzenia depresyjne mogą pojawić się u osoby uzależnionej również na skutek nagłego odstawienia lub znacznego ograniczenia ilości wypijanego alkoholu. W takiej sytuacji obniżenie nastroju jest częścią zespołu abstynencyjnego.
Pomoc alkoholikowi z depresją skupia się na dwóch obszarach. Z jednej strony konieczne jest rozpoczęcie terapii uzależnienia (w formie indywidualnej i/lub grupowej), z drugiej zaś pozostawanie osoby uzależnionej pod opieką lekarza psychiatry. Wybór sposobu leczenia alkoholika w depresji zależy od stopnia nasilenia doświadczanych przez niego objawów depresyjnych. W wielu przypadkach
konieczna staje się hospitalizacja i/lub włączenie leczenia farmakologicznego. Jest to jednak możliwe tylko, gdy uzależniony utrzymuje abstynencję.
Zastanawiasz się, jak pomóc alkoholikowi wyjść z nałogu, jeśli doświadcza objawów depresji?
Należy zaznaczyć, że niezwykle istotne w leczeniu depresji alkoholowej jest wsparcie i pomoc osób najbliższych. Powinna ona obejmować zarówno empatyczne i pełne zrozumienia podejście do alkoholika, jak i niewielkie, choć znaczące gesty, to jest:
- aktywne słuchanie o uczuciach i emocjach osoby uzależnionej,
- motywowanie jej do podjęcia leczenia depresji i uzależnienia,
- podejmowanie wspólnych aktywności, np. spacer, wspólny posiłek,
- zaangażowanie w rozpoczęcie leczenia np. towarzyszenie alkoholikowi podczas wizyty u psychiatry.
Depresja alkoholowa jest możliwa do wyleczenia. Wymaga jednak wsparcia, zaangażowania i podtrzymywania nadziei na to, że uzależnionemu na nowo uda się wieźć satysfakcjonujące życie w trzeźwości.
Jak wspierać alkoholika, który podjął leczenie?
Jeśli bliski Ci alkoholik podjął się leczenia swojego nałogu, to warto rozważyć również własną psychoterapię. Dlaczego? Życie u boku osoby uzależnionej mogło doprowadzić do rozwoju wspomnianego już syndromu współuzależnienia, który dotyka osoby pozostające w bliskiej relacji z alkoholikiem.
Nieustanne zastanawianie się nad tym, jak pomóc wyjść z alkoholizmu osobie bliskiej może sprawić, że zaniedbamy siebie i własne potrzeby. Dlatego jedną z najlepszych form wsparcia leczącego się alkoholika jest zadbanie… o siebie i swoje samopoczucie.
Drugą zasadą wspierania alkoholika, który podjął leczenie jest… nieprzeszkadzanie mu. Pamiętajmy, by nie ingerować w proces terapeutyczny i nie próbować pouczać osoby uzależnionej. Należy dać jej przestrzeń do wprowadzania zmian, które są konieczne, by mogła ona rozpocząć trzeźwe życie.
Dowiedz się: Ile kosztuje odwyk alkoholowy?
Alkoholik po odwyku – jak pomóc?
Jak pomóc alkoholikowi po odwyku? Gdy bliska Ci osoba uzależniona odbyła już leczenie w ośrodku i wraca po odwyku, spróbuj przestrzegać kilku prostych zasad. Oto one:
- nie namawiaj alkoholika na zakrapiane imprezy,
- postaraj się nie spożywać w jego obecności alkoholu,
- nie proponuj mu piwa bezalkoholowego (może powodować nawrót choroby),
- bądź wyrozumiały i cierpliwy względem zmian, które wprowadza,
- motywuj osobę uzależnioną do kontynuowania leczenia,
- daj jej przestrzeń i czas na poukładanie sobie wszystkiego.
Oczywiście, z alkoholikiem nie powinniśmy obchodzić się jak z jajkiem – uzależnienie nie zwalnia go z różnego rodzaju obowiązków czy oczekiwań rodziny. Okres po wyjściu z odwyku to jednak czas, kiedy próbuje on przystosować się do życia na nowych warunkach i w zupełnie innych okolicznościach. Warto więc – mimo wszystko – być dla niego wyrozumiałym i wykazywać się empatią. To najlepsza odpowiedź na pytanie, jak pomóc alkoholikowi po terapii.
Alkoholik w domu – jak postępować?
Jak postępować z osobą uzależnioną od alkoholu, jeśli mieszkamy pod jednym dachem? Wiele zależy od tego, czy podjęła się ona leczenia swojego nałogu, czy może wciąż jest w czynnym uzależnieniu.
W pierwszym przypadku ważne jest nasze poparcie dla procesu terapeutycznego, w którym alkoholik bierze udział. W drugim przypadku – gdy osoba uzależniona nie chce się leczyć i utrzymuje, że nie ma problemu z nadużywaniem alkoholu, należy zastosować się do kilku reguł.
- Wyznaczaj zdrowe granice
Kiedy mieszkamy z czynnym alkoholikiem, należy nauczyć się wyznaczania granic. Osoby współuzależnione często mają z tym ogromny problem. W konsekwencji pozwalają się krzywdzić i się wykorzystywać. Wiedza o tym, czym jest alkoholizm, jak pomóc osobie uzależnionej i czego nie robić, może być tej kwestii bardzo pomocna.
Przeczytaj także: Leczenie uzależnień
- Zadbaj o siebie i swoje potrzeby
Bliska relacja z alkoholikiem często sprawia, że zaniedbujemy siebie, swoje potrzeby i samopoczucie. Skupiamy całą swoją energię na piciu/niepiciu osoby uzależnionej i zapominamy o sobie. Zupełnie nie tędy droga. Należy na nowo przyjrzeć się swoim emocjom i zaopiekować się – w pierwszej kolejności – sobą.
- Nie pozwól sobą manipulować
Osoba uzależniona od alkoholu manipuluje swoimi bliskimi i otoczeniem. Niestety, alkoholik zrobi naprawdę wiele, by osiągnąć swój cel, czyli umożliwić sobie dalsze spożywanie alkoholu. W grę wchodzą różnorodne techniki – kłamstwa, szantaże, odgrywanie roli ofiary, fałszywe obietnice, zrzucanie winy na innych czy usprawiedliwianie swojego postępowania np. trudnym dzieciństwem.
To ważne, by nie ulegać tego rodzaju działaniom. Edukacja w zakresie tego, jakie mechanizmy rządzą osobą uzależnioną bardzo pomaga uchronić się przed krzywdzącymi zachowaniami osoby uzależnionej.