Jak zgłosić na przymusowe leczenie alkoholika? Ile trwa taka terapia? Jak wygląda procedura leczenia odwykowego bez zgody osoby uzależnionej? Czy zobowiązanie przez sąd faktycznie pomaga i przymusowy odwyk dla alkoholików ma sens?
Czy leczenie alkoholika jest przymusowe?
Przymusowe leczenie alkoholika to kwestia, nad którą najczęściej zastanawiają się bliscy i rodzina osoby uzależnionej. Niestety, choroba, jaką jest alkoholizm, w ogromnym stopniu dotyka zarówno samą osobę nadużywającą alkoholu, jak i jej najbliższe otoczenie.
Czynne uzależnienie sprawia, że podstawowe potrzeby rodziny przestają być zaspokajane. Pojawiają się problemy z bezpieczeństwem emocjonalnym oraz finansowym. Mogą występować również różnego rodzaju akty przemocy psychicznej i fizycznej. Nadszarpnięte zostaje zaufanie do osoby uzależnionej, a jej bliscy tracą wiarę w samoczynne wyleczenie się z alkoholizmu.
Niestety, jak wynika ze specyfiki samego uzależnienia, osoba chora często nie chce nawet słyszeć o podjęciu profesjonalnego leczenia w ośrodku. Najbliższe otoczenie, bezpośrednio lub pośrednio dotknięte alkoholizmem, zaczyna więc zastanawiać się, jak załatwić przymusowe leczenie alkoholika, by nareszcie zakończyć trwającą w domu gehennę. Czy jednak możliwa i zgodna z prawem jest przymusowa terapia alkoholowa dla osoby uzależnionej? Co zrobić, gdy w osobie uzależnionej brak zgody na leczenie odwykowe?
Przeczytaj także: Ile kosztuje odwyk alkoholowy?
Sądowe zobowiązanie do leczenia uzależnienia – kiedy?
O sądowe zobowiązanie do leczenia, zwane także przymusowym leczeniem osoby uzależnionej można wnioskować w kilku przypadkach. Umożliwia to ustawa z 26 października 1982 roku „O wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi”.
Kiedy przymusowe leczenie alkoholika ma sens? Oto sytuacje, które stanowią przesłankę do przymusowego leczenia alkoholizmu:
- rozkład życia rodzinnego,
- demoralizację małoletnich,
- uchylanie się od obowiązku zaspokajania potrzeb rodziny,
- systematycznie zakłócanie spokój lub porządku publicznego.
Wspomniane okoliczności muszą mieć związek z nadużywaniem przez osobę uzależnioną alkoholu. Ponadto wystarczy spełnienie tylko jednej z wymienionych przesłanek.
Warto jednak podkreślić, że wniosek do sądu o zobowiązanie do leczenia uzależnienia mogą złożyć:
- prokurator,
- Gminna lub Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.
Jak skierować na przymusowe leczenie alkoholika? Bliscy osoby uzależnionej nie mogą samodzielnie złożyć wspomnianego wniosku do sądu – będzie on bowiem nieskuteczny i nie zostanie uwzględniony, nawet jeśli osoba, o której mowa, rzeczywiście jest w czynnym uzależnieniu.
O przymusowe leczenie alkoholików można jednak wnioskować do gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, która następnie wystosuje odpowiednie pismo do sądu, czyli zgłoszenie alkoholika na przymusowe leczenie.
Leczenie alkoholika bez jego zgody
Rodzina i bliscy, którzy zastanawiają się nad tym, jak zmusić alkoholika do leczenia, powinni pamiętać o tym, że terapia alkoholowa jest w naszym kraju dobrowolna i to w sytuacji, gdy uzależniony sam się na nią decyduje, ma ona największe szanse na powodzenie.
Jak wspomniano, wystąpić do sądu o przymusowe leczenie alkoholika bez jego zgody mogą prokurator lub Gminna/Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. Ten drugi podmiot może zrobić to na wniosek bliskich i rodziny czynnego alkoholika oraz każdej innej instytucji, która może udokumentować istnienie ku temu przesłanek, np. rozkład życia rodzinnego lub demoralizacja małoletnich.
Co istotne, leczenie przymusowe alkoholika w istocie może polegać jedynie na zobowiązaniu go przez sąd do podjęcia terapii uzależnienia – w ośrodku stacjonarnym (zakłady zamknięte dla alkoholików) lub niestacjonarnym np. w trybie ambulatoryjnym.
Sąd, na podstawie zgromadzonych dowodów, wydaje bowiem postanowienie i tym samym zobowiązuje alkoholika do rozpoczęcia leczenia uzależnienia.
Przymusowe leczenie odwykowe – jak wygląda procedura?
Wiele osób zastanawia się, jak leczyć alkoholika bez jego zgody. Decyzję o skierowaniu na przymusowe leczenie od alkoholu wydaje sąd rejonowy – właściwy dla miejsca zamieszkania osoby uzależnionej.
Bliscy i rodzina, którzy chcą oddać na przymusowe leczenie alkoholika, powinni złożyć wniosek do Gminnej (Miejskiej) Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, która z kolei sprawę skieruje do Sądu.
We wniosku załącza się dowody, które świadczą o pogłębiającym się uzależnieniu, demoralizacji małoletnich, niezaspokajaniu potrzeb rodziny, zakłócaniu porządku publicznego itd. Dowodami mogą być:
- zeznania świadków,
- protokoły z interwencji policji,
- rachunki z izby wytrzeźwień,
- orzeczenie psychologa szkolnego,
- dokumentacja lekarska,
- wyroki w sprawach karnych.
Podstawą do orzeczenia przymusowego odwyku alkoholowego jest opinia biegłego psychologa i psychiatry. Uzależniony otrzymuje bowiem skierowanie na przeprowadzenie tego rodzaju badania. Nie jest ono jednak wiążące i nie może być w żaden sposób egzekwowane.
Poddanie się badaniu przez biegłych zależy wyłącznie od woli osoby, której dotyczy skierowanie – przymusowe poddanie się badaniu psychologa i psychiatry następuje dopiero na skutek orzeczenia Sądu Rejonowego.
Może to nastąpić zarówno przed jak i w trakcie postępowania sądowego, które dotyczy skierowania na przymusowe leczenie alkoholizmu. Jeśli uzależniony nie podda się badaniu pomimo nakazu sądu, może on zostać na nie doprowadzony przez organ Policji.
Orzeczenie o przymusowym leczeniu odwykowym alkoholika zostaje wydane po przeprowadzeniu rozprawy. Powinna się ona odbyć w ciągu 1 miesiąca od dnia wpłynięcia wniosku. Warto jednak pamiętać, że skierowanie alkoholika na przymusowe leczenie nadal nie oznacza, że na pewno podejmie się on leczenia. Dlaczego?
Sąd wzywa osobę, co do której istnieje prawomocne orzeczenie o obowiązku podjęcia leczenia, aby dobrowolnie zgłosiła się w oznaczonym dniu do wskazanego ośrodka odwykowego. Jeśli jednak tego nie zrobi, może zostać doprowadzona we wspomniane miejsce przez Policję. Sąd musi jednak najpierw zarządzić tego rodzaju działanie.
Ile trwa sądowe zobowiązanie do leczenia alkoholizmu?
Przymusowe leczenie od alkoholu trwa tak długo, jak wymaga tego stan osoby uzależnionej – nie dłużej jednak niż 2 lata od chwili uprawomocnienia się orzeczenia sądu. Leczenie zamknięte alkoholizmu lub terapia ambulatoryjna można być jednak skrócona. Decyzję o ustaniu obowiązku przymusowego odwyku alkoholika podejmuje sąd, na wniosek:
- osoby uzależnionej,
- prokuratora,
- kuratora,
- z urzędu – po zasięgnięciu informacji z zakładu leczniczego.
Sąd może także (na czas trwania obowiązku leczenia) ustanowić osobie uzależnionej nadzór kuratora. Osoba taka ma wtedy obowiązek stawiania się na wezwanie sądu lub kuratora.
Co istotne, ponowne orzeczenie o przymusowym leczeniu uzależnionego może zostać wydane nie wcześniej niż 3 miesiące od ustania poprzedniego zobowiązania do leczenia.
Alkoholik – leczenie przymusowe w praktyce
Leczenie alkoholowe przymusowe w praktyce jest zobowiązaniem osoby uzależnionej do podjęcia leczenia, o którym orzeka sąd. Należy podkreślić, że alkoholik pomimo sądowego orzeczenia o konieczności rozpoczęcia leczenia, nadal może nie uczestniczyć w terapii. Wiąże się to dla niego z dalszymi konsekwencjami choroby alkoholowej.
Sądowe zobowiązanie do leczenia, potocznie nazywane przymusowym leczeniem alkoholików, nie jest jednak jednoznaczne z przymusem prawnym. Osoba, która pomimo orzeczenia sądu nie podejmie się terapii uzależnienia, nie może zostać doprowadzona siłą i wbrew swojej woli do zakładu leczniczego. Nie istnieją ku temu prawne możliwości.
Właśnie dlatego tak istotne jest mobilizowanie alkoholika do rozpoczęcia leczenia oraz próby zmotywowania go do zgłoszenia się na terapię z własnej woli. Istotna w tym aspekcie jest edukacja rodziny i bliskich osoby uzależnionej. Dzięki wiedzy na temat mechanizmów uzależnienia, najbliżsi osoby uzależnionej mogą swoją postawą zmotywować i zachęcić alkoholika do rozpoczęcia leczenia.
Przeczytaj także: Jak pomóc alkoholikowi?
Czy skuteczne jest leczenie alkoholika bez jego zgody?
Już wiesz, jak skierować alkoholika na leczenie i jak wygląda cała procedura prowadząca do sądowego orzeczenia. Czy jednak przymusowy odwyk alkoholika ma sens i może przynieść pozytywne efekty?
Zobowiązanie uzależnionego do rozpoczęcia leczenia może mieć zbawienny wpływ na jego życie – pod warunkiem, że spróbuje on podjąć terapię swojego alkoholizmu. Osoby z tzw. „nakazu” często są jednak pacjentami stawiającymi silny opór. Mechanizm iluzji i zaprzeczeń sprawia, że nie zdają sobie oni sprawy ze swojego problemu. Proces terapeutyczny pomaga w uświadomieniu sobie, jak niszczycielski wpływ na życie ma nadużywanie alkoholu.
Dowiedz się więcej: Leczenie uzależnień
Często zdarza się, że przymusowe leczenie alkoholizmu jest skuteczne. Z biegiem czasu pacjent dostrzega konsekwencje swojej choroby i nabiera wewnętrznej motywacji do zmiany. Dzięki terapii postanawia trzeźwieć i całkowicie odstawić alkohol.